Cuộc
hẹn lúc 11g trưa, Q.1, TP.HCM. Nữ danh ca Lê Uyên nhan sắc một thời với
cuộc tình huyền thoại nay đã ở tuổi ngoài 60 nhưng vẫn giữ phong thái
trẻ trung, đầy cá tính qua phong cách thời trang và trang điểm.
Chị
thân thiện đón tiếp người khách trẻ đến thực hiện cuộc trao đổi hứa hẹn
sẽ lan man nhiều chuyện chẳng liên quan lắm đến sô diễn sắp tới.
 |
| Ca sĩ Lê Uyên chụp tại ngôi nhà cũ trên đường Võ Tánh (nay là đường Bùi Thị Xuân), thành phố Đà Lạt cuối tháng 10 vừa qua |
Chị
đặc biệt tỏ ra hào hứng, sôi nổi khi tôi muốn nói về Đà Lạt, nơi những
năm cuối 1960 đầu 1970 đôi tình nhân Lê Uyên và Phương đã nắm tay nhau
đi vào nền tân nhạc Việt Nam.
Có một “tinh cầu xa lạ”
*
TTCT: 16 tuổi, cô nữ sinh Lâm Phúc Anh (tên thật của Lê Uyên) rời Chợ
Lớn lên Đà Lạt học. Ấn tượng ban đầu của chị về thành phố ấy?
- Ca sĩ Lê Uyên: Một
xúc cảm vừa dễ thương vừa lạ lùng mà trước đó tôi chưa từng có. Xa đời
sống rộn ràng, bận rộn ở Chợ Lớn, Sài Gòn, khi bước chân lên Đà Lạt tôi
thấy mình như đang lạc vào một thế giới nào đó không thuộc về Trái đất
này - một thế giới đầy ắp thiên nhiên, còn con người sống tốt lành, hồn
nhiên, lịch thiệp và rất tự do.
Thời đó, tôi là dân trường Tây,
học chương trình Pháp, quen với môi trường giáo dục khai phóng, nên khi
đến Đà Lạt thật sự tôi đã nghĩ rằng đây, chính cái “tinh cầu xa lạ” này
là của mình, tâm tính của mình đã thuộc về nó rồi!
*
Những năm 1960-1970, tư tưởng hiện sinh từ phương Tây du nhập mạnh mẽ
vào các đô thị miền Nam Việt Nam. Anh Lê Văn Lộc (nhạc sĩ Lê Uyên
Phương) là một giáo viên dạy triết, hẳn đã biết cách đưa không khí hiện
sinh ấy hòa trộn vào tâm thế, tình cảm của tuổi trẻ đô thị đang bất an
trước cuộc chiến tranh...
- Đúng là vậy. Điều đó thể hiện rõ nhất trong ca khúc Hãy ngồi xuống đây.
Tuy là người thoát khỏi lệnh tổng động viên vì lý do gia cảnh (con trai
một) và sức khỏe (có những khối u ở ngón tay, không thể bóp cò súng
được), nhưng được miễn quân dịch không có nghĩa là an tâm với mọi thứ.
Anh
Phương lúc bấy giờ nhìn thấy bạn bè xung quanh, hiểu tâm trạng bất an
của tuổi trẻ đứng trước một ngày mai không có lối thoát, anh đã viết Hãy
ngồi xuống đây, có những đoạn như vầy: “Hãy ngồi xuống đây, trên con vực này ngó xuống thương đau” hay: “Hãy ngồi xuống đây, trên lưng cuộc đời, thách đố thương đau”.
Đối
với anh, nghịch cảnh hay thương đau là một phần của đời sống, hãy biết
cách chấp nhận nó một cách tự nhiên nhất, không nên tuyệt vọng hay bi
lụy. Lúc đó anh mới 26 tuổi nhưng đã đọc Krishnamurti (*), đã có cái
nhìn đời sống thấu đáo và sâu sắc như vậy.
Một khi nhìn nhận được như thế, người ta sẽ có thái độ sống trọn vẹn hơn với phút giây hiện tại, với tình yêu, với con người.
* Những trải nghiệm của chị khi hát lên những ca khúc nồng nàn nhưng cũng giàu triết lý đó?
-
Dĩ nhiên mới 16, 17 tuổi, tôi còn quá nhỏ, chưa thể có trải nghiệm sâu.
Những gì là đời sống, suy tư, âm nhạc... lúc ấy tôi tiếp thu được qua
anh Phương. Anh Phương là người nói cho tôi nghe từng chuyện một, từng
khía cạnh của cuộc đời nên tôi đã cảm nghiệm và chuyển tải trọn vẹn tinh
thần đó qua những ca khúc do anh viết ra.
Hơn nữa, đây là những
ca khúc mà chúng tôi viết và hát cho nhau nên mang hơi thở tình yêu mà
chúng tôi dành cho nhau trong cuộc tình tuyệt vời của mình.
Thời ở
Đà Lạt, chúng tôi chưa từng nghĩ viết hay hát ca khúc nọ ca khúc kia để
được nổi tiếng, được người khác đón nhận, mà tất cả chỉ để làm tình yêu
dành cho nhau thêm sâu sắc, mặn nồng. Về sau thì những điều chân thực
ấy mới chạm vào, lan tỏa trong trái tim nhiều người.
* Không khí đô thị Đà Lạt thời bấy giờ cũng là một thành tố quan trọng làm nên loại âm nhạc Lê Uyên - Phương?
-
Đà Lạt quan trọng vô cùng. Với chúng tôi, đó là tất cả. Bởi vì đó là
nơi chúng tôi hít thở hằng ngày, là nơi chúng tôi ghi nhận cái đẹp trong
thiên nhiên, trong cuộc đời mà với những con người bình thường có thể
không để ý vì mãi lo toan tính đời sống.
Với tâm cảm nghệ sĩ thì
một cái cây hôm nay ra chiếc lá non cũng là điều mới, vì sao hôm nay ở
vùng này chim hót nhiều đến vậy cũng là một sự kiện, một sự chuyển
động... Tất cả trải nghiệm thiên nhiên đó đem lại cho chúng tôi một đời
sống nội tâm giàu có.
Ngày đó, ngay cả khi đã cùng nhau về Sài Gòn
hát và được công chúng biết đến rộng rãi, chúng tôi vẫn không nghĩ sẽ
có ngày xa được Đà Lạt. Chúng tôi hát vài tuần, một tháng ở các phòng
trà, sân khấu Sài Gòn, có tiền rồi thì ngưng, quay về Đà Lạt. Để làm gì?
Chẳng làm gì hết.
Mỗi sáng thức dậy pha
một bình trà, rồi viết nhạc, rồi kéo nhau ra phố ăn phở, uống cà phê,
gặp bạn bè, kéo nhau lên đồi tán dóc... Sung sướng quá. Rồi lại tới lúc
Sài Gòn kêu réo “ông bà phải về, bọn tôi đang chờ dưới này” thì lại cùng
nhau xuống Sài Gòn. Sau hai, ba tuần lại lên Đà Lạt, cứ như thế...
 |
| Lê Uyên & Phương năm 1972 |
Vì tình yêu không có tuổi
*
Và nghe đâu vợ chồng chị đã mang không khí Đà Lạt đầy lý tưởng đó sang
Mỹ. Có người kể rằng sau khi anh Phương mất (năm 1999), chị đã mua ngôi
nhà có những cây thông Đà Lạt để tái hiện một Đà Lạt ở Nam Cali?
-
Căn nhà chúng tôi sống ở Mỹ vẫn có những góc không gian như căn gác gỗ
thời ở Đà Lạt. Anh Phương mất được 10 năm, một hôm nọ tôi tình cờ nhìn
thấy một ngôi nhà gỗ khác trông rất Đà Lạt, nhìn bên ngoài đã thích rồi.
Nhưng khi bước vào bên trong, ra phía sau, tôi sững sờ khi thấy những
cây thông Đà Lạt cổ thụ ngoài vườn, bên những cây phong xào xạc.
Tôi
đã nghĩ rằng đây đúng là nơi anh Phương chọn để chúng tôi tiếp tục về ở
với nhau. Tôi đã mua căn nhà đó, làm một khoảng sân lớn, một cái hồ và
một trà thất, kê cái bàn thấp, đặt một cây đàn như thể anh vẫn còn đó,
hiện diện bên tôi, uống trà và viết nhạc.
Và trong không gian tĩnh
lặng ấy ngày nào tôi cũng thấy anh, cũng được trò chuyện với nhau giữa
một Đà Lạt của riêng mình ở khu Garden Grove, Nam California. Chúng tôi
vẫn sống bên nhau, trong thành phố ký ức của mình.
*
Lần trở lại Đà Lạt vào cuối tháng 10-2014, chị có thăm lại căn nhà cũ
số 18 Võ Tánh (nay là đường Bùi Thị Xuân)? Nghe nói chủ nhà vẫn giữ lại
toàn bộ không gian sống và cấu trúc căn nhà y như cách đây 40 năm chỉ vì
quá yêu mến Lê Uyên - Phương...
- Tôi chỉ biết cảm ơn, cảm động
và thật sự không sao hiểu được điều kỳ diệu ấy. Tất cả là một cái duyên
mà chính chị chủ nhà cũng không thể hiểu nổi. Tôi đã hỏi chị ấy tại sao
chị không thay nền gạch, cái cửa, căn phòng này... trong khi xung quanh
mọi thứ đã xây dựng khác hết rồi, chị ấy chỉ nói rằng: “Tôi cũng không
biết vì sao mình muốn giữ lại mọi thứ cũ kỹ như vậy”.
Căn phòng
ngày trước tôi ở, chị ấy đóng kín cửa và giữ lại mọi thứ bên trong, từ
những thùng sách phủ bụi đến những miếng ván trên cửa sổ mục nát, cái
cầu thang ọp ẹp... Sự thay đổi của thành phố đang diễn ra nhanh chóng,
nhưng trong đời sống ký ức, mỗi người vẫn còn gì đó rất riêng tư cho
mình.
Với tôi, ấn tượng về Đà Lạt trong quá khứ quá đẹp và mạnh
mẽ, đủ để xua đi tất cả những gì đổi thay hiện tại. Tôi về Đà Lạt như
trở về nhà mình.
* Chị có dự định gì với Đà Lạt sau chuyến trở về vừa rồi?
-
Một dự định chưa rõ ràng lắm, nhưng xin chia sẻ thế này: tôi muốn tìm
một mảnh đất thật yên tĩnh, thật thiên nhiên, dựng một căn nhà gỗ và đưa
anh Phương về đó nằm.
Trong những tháng năm còn lại của cuộc đời,
tôi sẽ đi về thường xuyên, có thể mỗi năm được vài tháng sống ở thành
phố mà chúng tôi đã được gặp nhau, yêu nhau và mơ ước sống bên nhau mãi
mãi.
* Còn với âm nhạc, sau live show Sol vàng?
-
Những ngày tháng tươi đẹp thanh xuân chỉ còn trong ký ức. Với tôi,
thiếu anh Phương là thiếu tất cả. Tôi chỉ mong muốn làm sao để có thể
giữ gìn, đưa những đứa con tinh thần của anh Phương (đặc biệt là những
ca khúc viết sau này) ra bên ngoài, với người trẻ bây giờ, như một cách
cho họ còn thấy được sự hiện diện của Lê Uyên Phương trong đời sống này.
Vì
những gì anh ấy viết ra đem lại biết bao điều tốt đẹp, là sự tôn vinh
tình yêu trong đời sống này. Mà điều tốt đẹp và tình yêu thì không có
tuổi, không có thời gian. Nếu giữ được những điều ấy thì đời sống chúng
ta sẽ hạnh phúc biết bao.
* Cảm ơn chị.
(*): Jiddu Krishnamurti (1895-1986), triết gia, nhà diễn thuyết Ấn Độ nổi tiếng về các vấn đề triết học và tinh thần.
Lê Uyên tên thật là Lâm Phúc Anh, sinh năm 1952 tại Hà Nội, lớn lên ở Chợ Lớn, Sài Gòn.Năm 16 tuổi cô lên Đà Lạt học và gặp Lê Văn Lộc, tức nhạc sĩ Lê Uyên Phương. Vượt qua nhiều trắc trở, họ đến với nhau, thành vợ chồng (năm 1968) và là đôi tình nhân tỏa sáng trong đời sống âm nhạc những năm cuối 1960 đầu 1970 với những bản tình ca, du ca đầy say đắm, nồng nàn, đậm chất hiện sinh.
Hát nhạc do chồng sáng tác, Lâm Phúc Anh lấy một nửa bút danh của chồng làm nghệ danh của mình.
Sau năm 1975, vợ chồng Lê Uyên - Phương rời Đà Lạt về Sài Gòn và năm 1979 rời Việt Nam sang Mỹ định cư. Phương qua đời năm 1999 tại Mỹ vì ung thư phổi.
Ca sĩ Lê Uyên trở lại Việt Nam biểu diễn vài lần trước đây. Lần này cô trở lại hát trong live show Sol vàng chủ đề Dạ khúc cho tình nhân, diễn ra vào 20g ngày 8-11 tại nhà hát Hòa Bình (TP.HCM), truyền hình trực tiếp trên VTV9.
Tại live show này, Lê Uyên trình bày những ca khúc quen thuộc, nổi tiếng gắn với tên tuổi Lê Uyên - Phương những năm 1970. Chương trình có ba chương: Tình khúc cho em, Nghìn trùng xa cách và Dạ khúc cho tình nhân.
Ngoài ra, phần sau của sô diễn này, khán giả có mặt tại nhà hát Hòa Bình sẽ được thưởng thức thêm chương trình đặc biệt chủ đề Kỷ niệm với các ca khúc của Phạm Duy, Lam Phương, Trịnh Công Sơn... do chính Lê Uyên trình bày.
NGUYỄN VĨNH NGUYÊN thực hiện
Theo TTCT
0 nhận xét: