Ngoài
lễ hội đền Hùng, những đồi cọ rừng chè xanh ngát, du khách còn được
thưởng thức những món ăn mang đậm hồn quê khi đến Phú Thọ.
Khi đến Phú Thọ, bạn đừng quên thưởng thức các món thịt chua, rêu đá, hay canh cá rau sắn đậm chất dân dã của vùng đất Tổ:
Thịt chua Thanh Sơn
Đây
là món đặc sản của người Mường ở huyện Thanh Sơn đã nổi tiếng cả
nước nhờ hương vị và cách chế biến độc đáo. Để làm món thịt chua,
người ta lấy thịt ba chỉ, thịt mông sấn, nạc vai, nạc thăn đã được sơ
chế sạch từ loại lợn lửng, một loại lợn nuôi thả rông một năm chỉ đạt
tới 15 - 17 kg, có thịt săn chắc và thơm ngon, ít nước.
Những
đầu bếp khéo léo thái thịt thành từng miếng thật mỏng, ướp một chút
muối gia vị, được nướng chín bằng than hoa, đảm bảo độ thơm ngon, vệ
sinh an toàn thực phẩm. Sau đó cho trộn đều với thính sao cho bột thính
bám thật đều trên bề mặt các miếng thịt. Để món thịt chua ngon thì bí
quyết chính ở khâu rang thính. Thính được làm từ hỗn hợp ngô, gạo, đậu
xanh, đỗ tương rang vàng xay nhỏ, rang phải đảm bảo yêu cầu chín kỹ, dậy
thơm, vàng và không được để cháy.
Sau
đó, người ta cho thịt vào ống tre, lót lá ổi xuống dưới rồi bỏ thịt lên
trên, phủ tiếp lớp lá ổi rồi nén chặt bằng nẹp tre, để nơi khô thoáng
khoảng 5-6 ngày cho thịt lên men là có thể dùng được. Trong những ngày
nắng nóng, thịt chua vừa tới ăn kèm các loại rau như lá sung, ổi, đinh
lăng, mơ lộc vừng, rau mùi, rau húng thì mới cảm nhận được hương vị độc
đáo, khác lạ mà món ăn đem lại.
Cơm nắm lá cọ
Cứ
vào mùa cọ, người dân lại lên đồi chặt những tàu lá bánh tẻ về để nắm
cơm. Lá cọ đem về hơ qua lửa cho mềm, lau sạch rồi nắm với cơm được nấu
bằng những loại gạo mới thu hoạch, vừa thơm, vừa dẻo.
Nước
để dùng nấu cơm cũng phải là nước mưa đựng trong những chiếc bể hay
chum để ngoài trời. Trước khi nắm phải dùng khăn mặt ướt hoặc tay nhúng
nước lạnh nắm tròn lại, lăn kỹ nắm cơm cho thật nhuyễn đến khi nào hạt
cơm không còn dính quyện vào nhau rồi cho vào trong lá cọ túm lại thật
chặt.
Từng
nắm cơm với những viền sọc được tạo hình từ lá cọ đượm thơm mùi gạo quê
quyện với hương của lá cọ, chấm với muối vừng lạc hay sườn lợn rang
muối mới thấy hết được vị ngon, ngai ngái của lá cọ không nơi nào có
được của món ăn dân dã này.
Bánh tai
Vốn
là thứ quà quê dân dã nhưng bánh tai được rất nhiều người dân Phú Thọ
ưa thích, vì vậy du khách đến vùng đất tổ có thể dễ dàng thưởng thức món
ăn này. Bánh màu trắng tinh, được làm bằng bột tẻ hình con trai, vì
vậy trước kia người ta thường gọi là bánh trai.
Làm
bánh tai không khó nhưng để làm được loại bánh thơm ngon trước hết là
khâu chuẩn bị nguyên liệu. Gạo làm bánh phải là goại tẻ ngon, trắng và
dẻo. Sau khi đãi gạo sạch, người ta ngâm nước từ 3- 4 tiếng rồi đem giã
hoặc xay, để ráo nước cho bột có độ kết dính rồi cho vào nồi nước sôi
đun lửa đều, khoảng 20 phút sau vớt bột ra cho vào cối giã thật nhuyễn
rồi dùng đũa đánh tơi bột, rồi nặn bánh hình con trai. Nhân làm bánh
thường là thịt lợn pha lẫn chút mỡ, được tẩm ướp cho ngấm.
Bánh
được cho vào nồi hấp khoảng 30 phút, khi gắp ra miếng bánh trắng tinh
quyện cùng mùi thịt mỡ béo ngậy. Ăn bánh tai cùng một chút nước mắm pha
thêm chút chanh, ớt, tiêu... mới cảm nhận được vị ngon, đậm đà của món
bánh quê dân dã.
Cọ ỏm chấm mắm
Không
phải mùa nào cũng có nhưng cọ ỏm là thứ quà rất nhiều du khách muốn
thưởng thức khi đến Phú Thọ. Quả cọ chín già, đen bóng mang vị bùi, chát
của miền nắng gió trung du sau khi được rửa sạch bụi đất đem về có thể
dùng để om, hoặc có thể dùng để kho cá giống như quả trám. Tuy nhiên,
cách đơn giản và dễ ăn nhất, lại có thể thấy được vị bùi và béo của cọ
chỉ là cọ ỏm.
Để
có món cọ ỏm ngon, không phải ai cũng làm được bởi nếu không đủ khéo
léo, sẽ khiến quả cọ càng thêm chát và khó ăn. Khi ỏm cọ phải chú ý thời
gian cho phù hợp, nếu không khéo cọ sẽ bị tóp lại. Nước sôi liu riu,
thả những quả cọ vào nồi, đậy vung và tiếp tục đun nhỏ lửa từ 5 đến 10
phút.
Cọ
ỏm ngon phải là những quả có hình tròn, cùi dày, khi đã ỏm xong bóp vào
quả thấy mềm và dẻo, có màu nâu sậm, nồi cọ sau khi ỏm sẽ có một lớp
váng giống như váng mỡ nổi quanh nồi. Cọ ỏm có thể chấm với nước mắm là
ngon nhất hoặc có thể chấm bột canh, muối vừng…sẽ thấy được vị ngọt
bùi, ngậy chát của quả cọ.
Canh cá rau sắn
Rau
sắn không phải là món ăn sang trọng, nhưng đòi hỏi người chế biến phải
rất cầu kỳ. Rau sắn thường được chế biến thành các món dân dã như rau
sắn muối, canh cá rau sắn, nộm rau sắn, dưa sắn kho cá…
Để
có món canh cá rau sắn ngon, người ta phải chọn những búp sắn non mập
mạp còn nguyên lớp phấn mịn phía đầu chồi, hái về ngâm qua nước cho bớt
nhựa rồi được vò nát cho lá sắn mềm, nhưng không bị vụn, sau đó trộn với
chút muối cho thêm vị đậm đà. Rau sắn sau khi đã trộn muối đem cho vào
vại hoặc bình, để 4 đến 5 ngày ủ chua cho đến khi có màu vàng đều, dậy
mùi thơm.
Cá
nấu với rau sắn là loại cá đồng, gọi là cá lẹp, được rửa sạch, thả vào
nồi với dưa sắn chua màu vàng ươm, đun trên bếp lửa liu riu, rồi cho
thêm chút gia vị. Món canh cá rau sắn ngon là khi cá và rau sắn đều nhừ
nhưng không bị nát, khi ấy vị ngọt cả cá, của rau, lại thêm vị chua hòa
lẫn đạt đến độ tinh tế, ăn rất thanh mát.
Ngoài
ra, người dân Phú Thọ hay dùng rau sắn để làm nộm. Ngọn sắn thái ra,
ngâm với nước vo gạo, luộc kỹ, cho chút muối. Sau đó đổ ra rổ, dùng tay
vắt kiệt nước rồi luộc lại một lần nữa, lại đem vắt nước và trộn đều với
vừng, lạc, ớt, chanh, tỏi và các loại rau thơm... thành món nộm rất
ngon mà lạ miệng.
Rêu đá Thanh Sơn
Món
rêu đá Thanh Sơn không phải ai cũng biết. Đây là món đặc sản mà chỉ khi
có khách quý mới được thết đãi, bởi đây là một món rau sạch và hiếm của
người dân vùng trung du. Rêu được lấy về từ nơi nước suối chảy xiết, có
nhiều tảng đá, làm sạch sẽ được đem tẩm ướp gia vị, thêm chút hành tỏi
thái mỏng, muối, mì chính và chút mỡ lợn rồi trộn đều.
Sau
đó, rêu được rải đều lên lớp lá đu đủ hoặc lá dong nhiều lớp rồi buộc
chặt lại. Người ra để lớp lá này trên lửa nhỏ, cho đến khi lớp lá bên
ngoài bén lửa, bốc mùi thơm và chuyển sang màu đen thì bóc lớp lá bên
ngoài, để thưởng thức món rêu đá bên trong. Mùi hơi nồng của rêu quyện
lẫn mùi hành tỏi tạo nên hương vị khó quên.
Anh Phương (VnExpress)
0 nhận xét: